Σχολεία : Πρόσωπα - κλειδιά ο διευθυντής και ο σχολικός σύμβουλος

Με καινούργια στελέχη στον χώρο της εκπαίδευσης θα «μπει» το καλοκαίρι του 2020, καθώς το υπουργείο Παιδείας αλλάζει σελίδα μετά την κοινοβουλευτική «κόπωση» της μάχης για το θέμα των πτυχιούχων κολεγίων, στους οποίους έδωσε πρόσβαση στην εκπαίδευση, και τις προσλήψεις μόνιμων δασκάλων και καθηγητών τα επόμενα χρόνια. Ετσι, νέος νόμος για την κρίση και αλλαγή των στελεχών εκπαίδευσης και την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου στα σχολεία συντάσσεται από το υπουργείο Παιδείας, με τα βασικά του σημεία να ανακοινώνονται τις επόμενες ημέρες.

Υπολογίζεται ότι περίπου 20.000 άτομα τα οποία αποτελούν σήμερα την ηγεσία της εκπαίδευσης (διευθυντές εκπαίδευσης, διευθυντές σχολείων κ.λπ.) θα εκλεγούν σύντομα με νέο σύστημα αξιολόγησης, ενώ μελετάται συνολικά το σύστημα συντονισμού και συγκρότησης όλων των δομών στον χώρο της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Επανέρχονται όμως στην εκπαιδευτική πραγματικότητα και οι σχολικοί σύμβουλοι στα σχολεία με αυξημένες αρμοδιότητες αυτή τη φορά και σύνδεσή τους με την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου.

Ανά σχολική μονάδα

Τον ερχόμενο Σεπτέμβριο όμως ξεκινάει και η αξιολόγηση των σχολείων, με το πρώτο «λάιτ» επίπεδο της εσωτερικής αξιολόγησης, της αξιολόγησης δηλαδή ανά σχολική μονάδα. Σε κάθε περίπτωση, στον θεσμό της αξιολόγησης αυξημένος θα είναι ο ρόλος του διευθυντή (γι' αυτό και αναζητούνται τώρα κριτήρια επιλογής και αυξημένα προσόντα κατά την κρίση των νέων στελεχών εκπαίδευσης), ενώ και το δικό του έργο θα ελέγχεται εξωτερικά από τους διευθυντές διευθύνσεων ή περιφερειακούς διευθυντές.

Το εγχείρημα βέβαια θα είναι δύσκολο, με δεδομένο ότι το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής δεν έχει να προτείνει κάτι καινούργιο, αλλά θα βασιστεί στους προηγούμενους νόμους που ψηφίστηκαν επί ηγεσίας του Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου στον χώρο της εκπαίδευσης. Δεδομένο επίσης είναι ότι οι εκπαιδευτικές Ομοσπονδίες της χώρας (ΟΛΜΕ και ΔΟΕ) μπορεί να μην αντέδρασαν στις διατάξεις που έφερε το υπουργείο Παιδείας στη Βουλή για τους πτυχιούχους κολεγίων, αλλά ακονίζουν ήδη εδώ και μήνες τα μαχαίρια τους για τα θέματα της επικείμενης αξιολόγησής τους.

Κατά τα άλλα, βέβαια, η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας σχεδιάζει να τοποθετήσει την πολιτική της σε σχέση με τα σχολεία σε δύο κινήσεις: επιλογή των νέων στελεχών της εκπαίδευσης πρώτα και σύνδεσή τους με την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών στη συνέχεια. Τα στάδια της διαδικασίας είναι αυτοαξιολόγηση εκπαιδευτικών, εξωτερική αξιολόγηση των σχολείων και περιοδική αξιολόγηση στελεχών της εκπαίδευσης.

Ετσι, και όπως αναφέρουν οι πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», διευθυντής σχολείου και σχολικός σύμβουλος θα είναι τα πρόσωπα - κλειδιά για τη διοικητική και εκπαιδευτική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών. Μάλιστα έχει προταθεί να αξιοποιηθεί και η «τράπεζα θεμάτων» στη μελλοντική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, καθώς θα δίνει μια εικόνα των κρινομένων από τη βαθμολόγηση των γραπτών που θα αναλαμβάνουν.

Από το 2013

Το τελευταίο σχέδιο αξιολόγησης των εκπαιδευτικών ορίστηκε το 2013 με το Προεδρικό Διάταγμα 152 και όσον αφορά τα στελέχη της εκπαίδευσης, που ήταν και τα μοναδικά που τελικά αξιολογήθηκαν, αποτέλεσε ένα σύστημα «μέτρησης» επιστημονικής και παιδαγωγικής συγκρότησης, υπηρεσιακής κατάστασης, καθοδηγητικής και διοικητικής εμπειρίας, όπως και τελικών εντυπώσεων κατά τη διάρκεια της προσωπικής συνέντευξης των υποψηφίων.

Στη μοναδική εκείνη αξιολόγηση του 2014 αξιολογήθηκαν 800 στελέχη, περιφερειάρχες, περιφερειακοί διευθυντές και σχολικοί σύμβουλοι από όλα τα σχολεία και τις περιφέρειες. Η διαδικασία έγινε βεβιασμένα μέσα σε έναν μήνα, καθώς τα επεισόδια και οι αντιδράσεις συνεχίζονταν, με εκπαιδευτικούς να καίνε ερωτηματολόγια και να κλείνουν δρόμους και εισόδους υπουργείων.

Την ίδια περίοδο είχαν ελεγχθεί στα πρότυπα και πειραματικά σχολεία 1.150 εκπαιδευτικοί, προσόντα για να αξιολογηθούν διαπιστώθηκε ότι διέθεταν οι 900 και από αυτούς τελικά πέρασαν τη σχετική διαδικασία οι 600, ενώ για να συμπληρωθεί το προσωπικό αυτό προσελήφθησαν με αυστηρά κριτήρια περίπου 450 εκπαιδευτικοί. Αποτέλεσμα ήταν η ανανέωση του προσωπικού τους κατά 45%. Βέβαια τότε υπήρχε επιλογή! Οσοι «κόπηκαν» βρέθηκαν πίσω στα υπόλοιπα δημόσια σχολεία της χώρας, όπου αξιολόγηση δεν υπήρχε... ούτε προγράμματα επιμόρφωσης για να τους βοηθήσουν.

Με τον νόμο που ήδη έχει εφαρμοστεί, ο κάθε αξιολογούμενος κρινόταν από δύο διαφορετικούς αξιολογητές, οι οποίοι είναι ιεραρχικά ανώτεροί του και τον αξιολογούσαν ο ένας στον υπηρεσιακό και διοικητικό τομέα και ο άλλος στον παιδαγωγικό και επιστημονικό τομέα.

Οι δύο αξιολογητές αυτοί ήταν ειδικοί, αρμόδιοι για τους τομείς που αξιολογούσαν, επιμορφωμένοι για τον τρόπο αξιολόγησης και αξιολογούνται και οι ίδιοι, από ανωτέρους τους, μέχρι την κορυφή της πυραμίδας.

Τι ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες

Η αξιολόγηση των σχολείων διαφέρει σε πεδίο και επίπεδο τυποποίησης στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η εξωτερική αξιολόγηση του σχολείου αξιολογεί πτυχές όπως η ποιότητα της διδασκαλίας, τα αποτελέσματα των μαθητών ή τα διευθυντικά καθήκοντα, στο πλαίσιο ενός συνόλου κανόνων λειτουργίας της εκπαίδευσης. Μεγαλύτερη αυτονομία παρουσιάζεται στα σχολεία στην Ολλανδία, στη Βρετανία, στο Βέλγιο (φλαμανδική κοινότητα), στη Δανία, στη Φινλανδία και στη Σουηδία, όπου οι περισσότερες αποφάσεις λαμβάνονται από τα ίδια τα σχολεία και οι αξιολογήσεις γίνονται τοπικά. Διαφορετική οργάνωση υπάρχει στη Γαλλία, όπου λειτουργούν εξωτερικά διοικητικά τμήματα του υπουργείου Παιδείας με ευθύνη συγκεκριμένων περιοχών της χώρας. Τα σχολεία στη χώρα είναι σε κάποιον βαθμό ανεξάρτητα σε σχέση με τις διοικητικές και διδακτικές τους δραστηριότητες. Αποκεντρωμένο σύστημα 17 αυτόνομων περιοχών υπάρχει στην Ισπανία και στα ομόσπονδα κράτη στη Γερμανία. Αρμοδιότητα αξιολόγησης σε περιφερειακό επίπεδο υπάρχει στην Ισπανία, στο Βέλγιο, στο Ηνωμένο Βασίλειο. Στην Αυστρία γίνεται εσωτερική αξιολόγηση και υπεύθυνος είναι ο επικεφαλής του σχολείου.