Οι καταγγελίες της αντιπολίτευσης για μεθόδευση απευθείας αναθέσεων σε ημετέρους - Πώς καταλήξαμε στην κατάθεση τροπολογίας για τη διανομή των σχολικών γευμάτων
Τελειωμό δεν έχει το φιάσκο με τα σχολικά γεύματα. Από την αρχή της σχολική χρονιάς, ενώσεις γονέων, εκπαιδευτικοί αλλά και βουλευτές θέτουν το ζήτημα της καθυστέρησης υλοποίησης του προγράμματος.
Ανακοινώσεις επί ανακοινώσεων έθεταν το ζήτημα ότι για μεγάλο διάστημα οι μαθητές έχουν μείνει χωρίς τα τόσο απαραίτητα σχολικά γεύματα, ενώ εξέφραζαν και ανησυχία για το αν τελικά θα «τρέξει» φέτος το πρόγραμμα.
Με απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου ακυρώνεται ο διαγωνισμός του ΟΠΕΚΑ για τα σχολικά γεύματα για τις χρονιές 2021-2022, 2022-2023 (με δυνατότητα επέκτασης το 2023-2024), επειδή δεν τηρήθηκε η Ευρωπαϊκή Οδηγία περί υγιούς ανταγωνισμού και αποκλείστηκαν μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Την είδηση ανέδειξε η αναπληρώτρια Τομεάρχης για την Κοινωνική Αλληλεγγύη της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, Θεανώ Φωτίου: «Η απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου δικαιώνει τον ΣΥΡΙΖΑ στην πάγια τακτική του, σε όλη την περίοδο 2016-2019, να προωθεί, μέσω των όρων των διαγωνισμών, την ανάθεση των γευμάτων σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, συνήθως τοπικού χαρακτήρα, για την τόνωση των τοπικών αγορών και την καλύτερη ποιότητα των προϊόντων. Μας δικαιώνει όμως και σε όσα λέγαμε, τότε που η κ. Μιχαηλίδου καυχιόταν ότι δήθεν θα αυξήσει τα σχολικά γεύματα από τη φετινή χρονιά, όταν, αφού τα είχε παγώσει επί δύο χρονιές ακριβώς στα 185.000 που της παρέδωσε ο ΣΥΡΙΖΑ το 2019, με τον διαγωνισμό αυτόν τα παγώνει για τρία χρόνια στα 224.000, ενώ συγχρόνως συσσωρεύει μεγάλες αμοιβές ανά ανάδοχο για υπηρεσίες τριών ετών».
Η ακύρωση του διαγωνισμού ήρθε σε μία περίοδο όπου η πανδημία, η ακρίβεια και η οικονομική δυσπραγία των μεσαίων στρωμάτων να ανταποκριθούν στις βασικές ανάγκες, καθιστά την εφαρμογή του προγράμματος πιο απαραίτητη από ποτέ.
Βεβαίως, η επανάληψη του διαγωνισμού σημαίνει ότι «για το μεγαλύτερο μέρος της σχολικής χρονιάς, κανένα σχολείο και κανένα παιδί δεν θα πάρει γεύματα», όπως επεσήμανε η Θ. Φωτίου.
Απευθείας ανάθεση
Τελικά, στις 03/11, κατατέθηκε σχετική τροπολογία στη Βουλή. Σύμφωνα μάλιστα με ανακοίνωση του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, η ρύθμιση ακολουθεί τη διαδικασία που προβλέπεται σε παρόμοιες περιπτώσεις, προκειμένου να μην υπάρξει κενό στη σίτιση των μαθητών.
«Βούληση του υπουργείου είναι, μετά τη ρύθμιση αυτή, να απευθυνθεί στις εταιρείες οι οποίες συμμετέχουν ούτως ή άλλως στον διαγωνισμό. Υπογραμμίζεται ότι οι επιχειρήσεις αυτές είναι σχεδόν οι ίδιες με αυτές που συμμετείχαν στη διανομή των σχολικών γευμάτων πέρυσι, αλλά και όταν ήταν κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ. Πρόκειται κατά κύριο λόγο για μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις (πλην δύο μόνο εταιρειών από τις 28 συμμετέχουσες). Προξενούν λοιπόν κατάπληξη σχετικά σχόλια τα οποία είναι εκτός τόπου και χρόνου» επισημαίνεται στην ανακοίνωση.
Το υπουργείο υποστηρίζει ότι το πρόγραμμα των σχολικών γευμάτων θα υλοποιηθεί φέτος με σημαντικά αυξημένο προϋπολογισμό (κατά 22,6% ή 16,6 εκατ. ευρώ), 21% αύξηση του αριθμού γευμάτων, καθώς και διεύρυνση των σχολικών μονάδων (268 περισσότερες).
Όμως, η τροπολογία παρακάμπτει ουσιαστικά τις ενστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το οποίο ακύρωσε την τελευταία διαγωνιστική διαδικασία εκατομμυρίων ευρώ του ΟΠΕΚΑ και με απευθείας ανάθεση ύψους 84 εκ. ευρώ δόινει την παρασκευή 210.000 σχολικών γευμάτων σε προμηθευτές της επιλογής της ηγεσίας του υπουργείου Εργασίας.
Η τροπολογία, επικαλούνταν λόγους επιτακτικού δημόσιου συμφέροντος βάσει του άρθρου 32 του ν.4412/2016, βάζοντας «το μαχαίρι στο λαιμό» των βουλευτών που έπρεπε να αποφασίσουν είτε να την υπερψηφίσουν αγνοώντας την παρέμβαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου που διαπίστωσε ότι από τον διαγωνισμό αυτόν είχαν αποκλειστεί μικρομεσαίες επιχειρήσεις και άρα οι όροι που είχαν τεθεί έρχονταν σε σύγκρουση με την ευρωπαϊκή οδηγία περί υγιούς ανταγωνισμού και τον νόμο 4412/16 περί δημόσιων συμβάσεων αλλά και τις αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και της αναλογικότητας του νόμου είτε να καταψηφίσουν καθυστερώντας έτσι ακόμη περισσότερο την προμήθεια των σχολικών γευμάτων.
Τι ορίζει η τροπολογία
«Για λόγους επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος, οι οποίοι συνδέονται με κατεπείγουσα ανάγκη εξυπηρέτησης των αναγκών σίτισης μαθητών σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας δημόσιας εκπαίδευσης [πλαίσιο υλοποίησης του Προγράμματος «Σχολικά Γεύματα» του άρθρου 12 του ν.4455/2017 (Α’ 22) για το σχολικό έτος 2021-2022] ο ΟΠΕΚΑ δύναται να συνάπτει, έως 31.12.2021, δημόσιες συμβάσεις για παροχή υπηρεσιών παρασκευής, συσκευασίας και διανομής γευμάτων, εφαρμογή διαδικασίας του άρθρου 32 του ν.4412/2016 (Α’ 147), κατά παρέκκλιση των εθνικών διατάξεων περί δημοσίων συμβάσεων και αργότερο έως ολοκλήρωση εξελίξει διαγωνιστικής διαδικασίας».
Έλα όμως που ψηφίζοντας μία ανάθεση που βασίζεται σε διατάξεις του ν.4412/2016 παραβιάζεται το αρ. 32, το οποίο προβλέπει ότι η διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση εφαρμόζεται στο μέτρο που είναι απολύτως απαραίτητο «εάν λόγω κατεπείγουσας ανάγκης οφειλόμενης σε γεγονότα απρόβλεπτα για την αναθέτουσα αρχή, δεν είναι δυνατή η τήρηση των προθεσμιών που προβλέπονται για τις ανοιχτές, κλειστές ή ανταγωνιστικές διαδικασίες με διαπραγμάτευση. Οι περιστάσεις που επικαλούνται οι αναθέτουσες αρχές για την αιτιολόγηση της κατεπείγουσας ανάγκης δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να απορρέουν από δική τους ευθύνη».
«Είναι προφανές ότι οι λόγοι που αναφέρει το συγκεκριμένο άρθρο δεν συντρέχουν στην περίπτωση του διαγωνισμού των σχολικών γευμάτων διότι: ούτε τα "«απρόβλεπτα γεγονότα" υφίστανται ούτε ότι η "τήρηση των προθεσμιών" δεν ήταν δυνατή και βεβαίως η "κατεπείγουσα ανάγκη" απορρέει αποκλειστικά από την ευθύνη της κυβέρνησης» σχολιάζει η αναπληρώτρια τομεάρχης Κοινωνικών Υποθέσεων και βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ, Θ. Φωτίου.
Ολόκληρη η ανακοίνωση της Θ. Φωτίου
Η κυβέρνηση κατέθεσε τροπολογία στο νομοσχέδιο περί Σχολών Οδηγών για ανάθεση μέσω διαπραγμάτευσης του διαγωνισμού των σχολικών γευμάτων που ακύρωσε το Ελεγκτικό Συνέδριο του Κράτους.
Η τροπολογία επικαλείται προς τούτο το άρθρο 32 του ν. 4412/2016. Το συγκεκριμένο άρθρο προβλέπει σαφώς ότι η διαδικασία της διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη δημοσίευση εφαρμόζεται..... γ) στο μέτρο που είναι απολύτως απαραίτητο, εάν λόγω κατεπείγουσας ανάγκης οφειλόμενης σε γεγονότα απρόβλεπτα για την αναθέτουσα αρχή, δεν είναι δυνατή η τήρηση των προθεσμιών που προβλέπονται για τις ανοικτές, κλειστές ή ανταγωνιστικές διαδικασίες με διαπραγμάτευση. Οι περιστάσεις που επικαλούνται οι αναθέτουσες αρχές για την αιτιολόγηση της κατεπείγουσας ανάγκης δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να απορρέουν από δική τους ευθύνη.
Είναι προφανές ότι οι λόγοι που αναφέρει το συγκεκριμένο άρθρο δε συντρέχουν στην περίπτωση του διαγωνισμού των σχολικών γευμάτων διότι: ούτε τα «απρόβλεπτα γεγονότα» υφίστανται, ούτε ότι η «τήρηση των προθεσμιών» δεν ήταν δυνατή και βεβαίως η «κατεπείγουσα ανάγκη» απορρέει αποκλειστικά από την ευθύνη της κυβέρνησης.
Τονίζουμε και πάλι ότι:
Η κυβέρνηση φέρει ακέραια την ευθύνη για την αδυναμία διανομής σχολικών γευμάτων την τρέχουσα χρονιά αφού ήδη έχει ολοκληρωθεί τακτικός διαγωνισμός ο οποίος όμως ακυρώθηκε από το Ελεγκτικό Συνέδριο, δεδομένου ότι όπως αναφέρει στην απόφασή του: «τίθεται για πρώτη φορά όρος στη διακήρυξη του ΟΠΕΚΑ που αντιβαίνει και στην Ευρωπαϊκή Οδηγία περί υγιούς ανταγωνισμού, και στο νόμο 4412/16 περί Δημοσίων συμβάσεων και στις αρχές της διαφάνειας, της ίσης μεταχείρισης και της αναλογικότητας του νόμου» και... «απορρίπτει τη συμμετοχή μικρομεσαίων επιχειρήσεων και την ανάπτυξη υγιούς και αποτελεσματικού ανταγωνισμού».
Ο ΟΠΕΚΑ επαναλαμβάνει από το 2017 έως το 2019 την ίδια απολύτως νόμιμη διαδικασία με αποτέλεσμα την επιτυχή κάθε χρόνο έκβαση του διαγωνισμού των σχολικών γευμάτων. Είναι προφανές για εμάς ότι η φετινή αποτυχία συνίσταται σε ευθεία παρέμβαση της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Εργασίας δηλαδή του υπουργού κ. Χατζηδάκη και της υφυπουργού κ. Μιχαηλίδου υπέρ ημετέρων μεγαλοεπιχειρηματιών.
Με την προτεινόμενη έωλη νομικά τροπολογία η βουλή καλείται να νομιμοποιήσει την ανάθεση σε ημέτερους μεγαλοεπιχειρηματίες του διαγωνισμού που ακύρωσε το Ελεγκτικό Συνέδριο του Κράτους και να υιοθετήσει μία διαδικασία η οποία εκφεύγει του νόμου τον οποίο η ίδια η τροπολογία επικαλείται.
Χαρακτηριστικό είναι ότι σε κανένα σημείο της αιτιολογικής έκθεσης της τροπολογίας δεν γίνεται μνεία του ακυρωθέντος διαγωνισμού που δημιούργησε το πρόβλημα για το δημόσιο συμφέρον και ότι στην τροπολογία αναφέρεται ότι οι συμβάσεις βάσει της διαδικασίας διαπραγμάτευσης θα συνάπτονται από τον ΟΠΕΚΑ το αργότερο έως την ολοκλήρωση της εν εξελίξει διαγωνιστικής διαδικασίας. Μόνο που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει διαδικασία εν εξελίξει, αλλά υποχρέωση επανάληψης του ακυρωθέντος διαγωνισμού.
Οι απαράδεκτες ενέργειες της κυβέρνησης ήδη στερούν από τα παιδιά τα σχολικά γεύματα μέχρι το τέλος του 2021. Οι δε επικίνδυνες νομοθετικές πρωτοβουλίες που παίρνει τορπιλίζουν εκ νέου τα σχολικά γεύματα και για το νέο έτος. Την καλούμε να συναισθανθεί τις ευθύνες της και να φέρει βιώσιμη λύση για στο θέμα που μόνη της δημιούργησε. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ πιστεύει ότι υπάρχει λύση αν η κυβέρνηση εγκαταλείψει την εύνοια στους ημέτερους μεγαλοεπιχειρηματίες.
Κόντρα στη Βουλή
Οι δηλώσεις της υφυπουργού Εργασίας Δόμνας Μιχαηλίδου στη Βουλή, τη μέρα που ψηφιζόταν η τροπολογία, προκάλεσαν τις αντιδράσεις τόσο του Χρήστου Σπίρτζη του ΣΥΡΙΖΑ όσο και του ειδικού αγορητή του Κινήματος Αλλαγής Χρήστου Γκόκα.
«Το διακύβευμα για εμάς είναι να δοθούν γρήγορα τα Σχολικά Γεύματα και όχι με εξάμηνη καθυστέρηση» είπε η Δ. Μιχαηλίδου ισχυριζόμενη ότι η τροπολογία έχει «εξαιρετικό και προσωρινό χαρακτήρα» μέχρι την ολοκλήρωση της διαγωνιστικής διαδικασίας, που σημαίνει μέχρι την ολοκλήρωση της απόφασης του Ελεγκτικού Συνεδρίου που εκκρεμεί αλλά και των αποφάσεων του Εφετείου. «Η εμπειρία των προηγούμενων ετών, μας έχει δείξει ότι ειδικά οι αποφάσεις του Εφετείου χρονίζουν και εμείς δεν θέλουμε να φτάσουμε και πάλι το Μάιο για να δοθούν τα Σχολικά Γεύματα», δήλωσε.
Απαντώντας, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ Χρήστος Σπίρτζης ανέφερε πως η τροπολογία «δεν έχει ούτε ένα ψήγμα που να τηρεί την ευρωπαϊκή νομοθεσία», «έχουμε συνηθίσει από την κυβέρνηση αυτή να κάνει όπου θέλει απευθείας αναθέσεις» και εκτίμησε πως «η χώρα θα καταδικαστεί» από την ΕΕ.
Αλλά και ο ειδικός αγορητής του ΚΙΝΑΛ Χρήστος Γκόκας αναρωτήθηκε γιατί οι υπηρεσίες δεν έτρεξαν νωρίτερα τις διαδικασίες του διαγωνισμού ή εάν χρησιμοποιείται το πρόσχημα της πανδημίας για να έχουμε απευθείας αναθέσεις. Καθώς επίσης και γιατί δεν υπάρχει κοστολόγηση στην έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους.
Από την πλευρά της η Θεανώ Φωτίου κατηγόρησε τη Δόμνα Μιχαηλίδου ότι ψεύδεται προκειμένου να περάσει η «παράνομη» όπως την χαρακτηρίζει, τροπολογία.
Με ανακοίνωσή της απαντά σε μία προς μία τις δηλώσεις της υφ. Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων:
1. Ότι οι απρόβλεπτες ανάγκες που επιτρέπουν τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης δεν ήταν η ακύρωση του διαγωνισμού από το Ελεγκτικό Συνέδριο, αλλά η απόφαση της κυβέρνησης να αυξήσει τα σχολικά γεύματα φέτος και για τα επόμενα τρία χρόνια.
• Η αλήθεια είναι ότι η αύξηση αυτή είχε αποφασιστεί ήδη από τον Απρίλιο, οπότε και βγήκε η διακήρυξη του διαγωνισμού και δεν προέκυψε εκ των υστέρων. Εξάλλου, κάθε χρόνο ο ΣΥΡΙΖΑ αύξανε τα γεύματα.
2. Ότι φέτος ο διαγωνισμός προκηρύχθηκε τον Απρίλιο ενώ επί ΣΥΡΙΖΑ πολύ αργότερα κάθε χρόνο.
• Η αλήθεια είναι ότι επί ΣΥΡΙΖΑ ο διαγωνισμός ξεκινούσε επίσης την άνοιξη και ολοκληρωνόταν εγκαίρως ώστε να διανέμονται ομαλά τα σχολικά γεύματα
3. Ότι καθυστέρησαν απρόβλεπτα, διότι έκαναν μελέτη κριτηρίων για τα επιπλέον γεύματα που αποφάσισαν να δώσουν, ώστε να δοθούν εκεί που πρέπει.
• Η αλήθεια είναι ότι από την πρώτη στιγμή που δόθηκαν τα σχολικά γεύματα, και κάθε χρόνο που αυτά επεκτείνονταν, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ εφάρμοζε τρία κριτήρια: τα ποσοστά ανεργίας σε μια περιοχή, τα ποσοστά φτώχειας και τον αριθμό των νοικοκυριών που έπαιρναν το ΚΕΑ. Άρα τα κριτήρια αυτά που επικαλέστηκε σήμερα, η Ν.Δ. τα βρήκε έτοιμα.
4. Είπε η κ. Μιχαηλίδου ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έδινε τα γεύματα με απευθείας αναθέσεις.
• Η αλήθεια είναι ότι το 2016, δώσαμε 4.500 γεύματα στο Πέραμα, με χορηγία της Εθνικής Τράπεζας. Από το 2017 και ύστερα, που θεσμοθετήθηκαν με νόμο, η δαπάνη τους περιλήφθηκε στον κρατικό προϋπολογισμό και από τότε και μετά προκηρύσσονταν κάθε χρόνο με νόμιμο τακτικό διαγωνισμό που ουδέποτε εξέπεσε.
«Υπάρχουν και όρια στο ψεύδος, ιδιαίτερα όταν καλείται η Βουλή με βάση αυτό να ψηφίσει παράνομη τροπολογία» τόνισε η Θ. Φωτίου.
Ξεκινά η διανομή των σχολικών γευμάτων
Ψηφίστηκε τελικά την Πέμπτη 4 Νοεμβρίου, στην Ολομέλεια της Βουλής η τροπολογία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων για τα σχολικά γεύματα, που προβλέπει την άμεση έναρξη της διανομής των σχολικών γευμάτων σε όλα τα δημοτικά σχολεία που συμμετέχουν στο πρόγραμμα.
«Εφέτος, έως ότου ολοκληρωθεί η διαγωνιστική διαδικασία με την υπογραφή των σχετικών συμβάσεων, θα γίνουν αναθέσεις, βάσει της τροπολογίας, ώστε να μην υπάρξουν καθυστερήσεις στη σίτιση των παιδιών. Βούληση του υπουργείου είναι, μετά τη ρύθμιση αυτή, να απευθυνθεί στις εταιρείες οι οποίες συμμετέχουν ούτως ή άλλως στον διαγωνισμό. Υπογραμμίζεται ότι οι επιχειρήσεις αυτές είναι σχεδόν οι ίδιες με αυτές που συμμετείχαν στη διανομή των σχολικών γευμάτων πέρυσι, αλλά και όταν ήταν κυβέρνηση ο ΣΥΡΙΖΑ. Πρόκειται κατά κύριο λόγο για μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις (πλην δύο μόνο εταιρειών από τις 28 συμμετέχουσες). Προξενούν λοιπόν κατάπληξη σχετικά σχόλια τα οποία είναι εκτός τόπου και χρόνου.
Το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, ανταποκρινόμενο στις οικονομικές δυσκολίες, που επέφερε η πανδημία, προέβλεψε ουσιαστική ενίσχυση του προγράμματος των σχολικών γευμάτων τουλάχιστον για τα επόμενα τρία έτη. Συγκεκριμένα, προέβλεψε την υλοποίηση του προγράμματος με αυξημένο προϋπολογισμό κατά 25% (16,6 εκατομμύρια ευρώ), 25.000 περισσότερα γεύματα και 268 περισσότερες σχολικές μονάδες σε σχέση με πέρυσι. Οι αυξήσεις αυτές έγιναν, με στόχο την ενίσχυση των πιο ευάλωτων δήμων της επικράτειας και είναι αποτέλεσμα πολυκριτηριακής επιστημονικής μελέτης, η οποία βασίστηκε στα ποσοστά ανεργίας, δυναμικότητας δημιουργίας θέσεων εργασίας και δικαιούχων Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος σε όλη τη χώρα.
Η υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, αρμόδια για θέματα Πρόνοιας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Δόμνα Μιχαηλίδου, διαβεβαίωσε πως εξαντλείται κάθε μέσο για την αποτελεσματική διανομή των γευμάτων, ώστε τα επόμενα δύο χρόνια όχι μόνα τα γεύματα να λαμβάνονται από περισσότερα παιδιά, αλλά και να μην υπάρχει ούτε μια μέρα καθυστέρηση στη διανομή τους» επισημαίνεται στην ανακοίνωση του υπουργείου Εργασίας.